اضطراب ناشی از کرونا ,

"اضطراب ناشی از کرونا" عنوان مقاله ای است در ارتباط با وضعیت این روزهای کشور و تأثیر اضطراب ناشی از شیوع ویروس کرونا بر فضای مجازی به قلم علیرضا چهره سا و مهسا عوض محمدیه که در پایگاه خبری www.jadvalyab.ir منتشر شده است.

اضطراب ناشی از کرونا

علیرضا چهره­ سا (روان­ شناس بالینی - رییس انجمن صنفی روان­ شناسان و مشاوران اعتیاد استان تهران)[1]

مهسا عوض محمدیه (کارشناسی ارشد روان­ شناسی بالینی)[2]

این روزها در فضای مجازی شاهد انبوهی از ویدیوهای آموزشی هستیم که می­ خواهند به ما بگویند دارد چه اتفاقی می‌­افتد. می­ خواهند بگویند که با کودکان چگونه حرف بزنیم و تفکر و احساسات در کودکان چگونه است. می­ خواهند بگویند که چگونه خود را کنترل کنیم و شرایط را مدیریت نماییم. می­ خواهند بگویند که مرگ و میر ناشی از ویروس کرونا نسبت به سارس[3] و مرس[4] خیلی کمتر است. اما آیا اراده ­ای وجود ندارد که به این فضای مجازی سروسامانی بدهد! مخصوصاً فضای مجازی مربوط به روان ­شناسی و مشاوره. "روان ­شناسی زرد" این روزها و پس از شیوع ویروس کرونا به سمت انتشار ویدیوهای آموزشی جهت "مبارزه با اضطراب" ناشی از خودبیمارانگاری[5] یا ترس از مرگ[6] کشیده شده است که منجر به تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌­گردد. اتفاقی که در شرایط فعلی اصلاً به نفع هیچکس نیست. حال سؤال اینجاست که چطور حالت "احساس منجی" در ایرانی­ ها این قدر فعال است؟ اصلاً احساس منجی چیست؟ احساس منجی حالتی است که در آن فرد احساس میکند اطلاعات مفید یا توانایی خارقالعادهای دارد که میتواند از طریق آن شرایط بحرانی را کنترل یا در جهت بهتر شدن اوضاع کمک کند بدون آن که دانش، تخصص و مهارت لازم را داشته باشد. شخصیتهای نمایشی، خودشیفته و افراد دارای عقده برتری زودتر از دیگران و در نزدیکترین زمان به شروع بحران، «احساس منجی» درونشان را بروز میدهند. آیا بهتر نیست اگر در مورد چیزی دانش کافی نداریم، سکوت کنیم. این بهترین کمک به خودمان و دیگران است. اما دلیل اینکه چرا این قدر اصرار داریم حتماً و تحت هر شرایطی ابراز وجود کنیم شاید به دلیل ارضای نیاز به قدرت (موفقیت، ارزشمندی شخصی، شهرت) باشد. یکی از پنج نیاز اساسی انسان که ویلیام گلاسر[7] آن را مطرح کرده است.

سؤال دیگری که باید به آن پاسخ داد این است که در شرایط کنونی بهتر است از چه افرادی در حوزه روان­ شناسی و مشاوره اطلاعات کسب کنیم؟ باید گفت بهترین گزینه برای شما روان ­شناسان و مشاورانی هستند که دارای "پروانه اشتغال" تخصصی از سازمان نظام روان­ شناسی و مشاوره ­باشند. اسامی این روان ­شناسان و مشاوران دارای پروانه اشتغال در سایت سازمان نظام روان­ شناسی و مشاوره به نشانی www.pcoiran.ir آمده است. اکنون که امکان مراجعه­ ی حضوری به آنها وجود ندارد و بسیاری از کلینیک­ های خدمات روان­ شناسی و مشاوره نیز خدمت ­رسانی خود را متوقف کرده و تعطیل هستند، می­ توانید از طریق جستجو در فضای مجازی متعلق به ایشان، در صورت اشتراک ویدیو یا مطالب و یا پخش زنده، از آنها استفاده کنید. در این رابطه اگر دارای مشکلاتی با کودک خود شده­ اید بهتر است از روان­ شناسان با گرایش «روان­ شناسی تربیتی» یا «روان­ شناسی بالینی کودک و نوجوان» ارتباط برقرار کنید. اگر یکی از اعضای خانواده، بستگان، دوستان و آشنایان شما دچار این بیماری شده و به هر علت با خانواده­ ی بیمار در ارتباط هستید، می­ توانید از «روان­ شناسان سلامت» و «روان­ شناسان بالینی» در حوزه سازگاری بیماری­ها و اضطراب ناشی از آن کمک بگیرید. اگر در محل کار خود و در ارتباط با کارگران و کارمندان دچار مشکل شده ­اید، می‌­توانید از راهنمایی­ ها و مشاوره­ های «روان­ شناسان صنعتی و سازمانی» استفاده کنید. تقریباً در هر زمینه ­ای که شما نیاز به استفاده از خدمات روان­ شناسی و مشاوره داشته باشید، گرایش تخصصی وجود دارد. اما اگر به هر دلیلی دسترسی به روان­ شناس و مشاور دارای پروانه اشتغال از سازمان نظام روان شناسی و مشاوره امکانپذیر نبود، نکته­ ی مهم در شرایط فعلی آن است که از شرایط و ویژگی­ های یک روان­ شناس و مشاور خوب مطلع باشید.

اولین ویژگی، دانش کافی در آن زمینه است. سعی کنید روان­ شناس و مشاوری را انتخاب کنید که حداقل دارای تحصیلات کارشناسی ارشد باشد. دومین ویژگی مهم آن است که به نحوی از سوابق حرفه ­ای او اطلاع کسب کنید. سومین گام کسب آگاهی درباره ­ی نتایج و اقدامات مشاوره ­ای-درمانی قبلی روان­ شناس و مشاور مورد نظر و میزان موفقیت آنهاست. چهارمین مورد اطمینان از اختصاصی بودن حوزه کاری روان­ شناس و مشاور است. پنجمین ویژگی تجربه و سن است. دقت کنید در موضوعی که نیاز به مشاوره دارید، گاهی این مورد می‌­تواند بسیار مهم و کلیدی باشد. و در نهایت ویژگی ششم استفاده از روش علمی و مبتنی بر شواهد[8] در کار خود است.

در شرایطی که بسیاری از ایرانی­ ها اکنون در خانه ­های خود حبس شده ­اند، ارتباط با یک روان­ شناس خوب بیش از پیش احساس می­ شود. بعضی از ما درون­گرا و برخی برون­گراتر بوده ­ایم. این شرایط برای برون­گراها مانند سم است. آنها ممکن است بیشتر عصبانی شوند و زودتر از کوره در بروند. همچنین مشاجراتی که ممکن است بین زوجین و میان فرزندان رخ دهد، جو خانواده را متشنج کند. اختلافات با منشأ ساده­ (مانند اینکه کدام کانال تلویزیون را برای تماشا انتخاب کنیم) که شاید به راحتی قابل حل و برطرف شدن باشد، ممکن است برپاکننده­ ی آشوب ناتمامی باشند. خلاصه باید یادآور شویم که ما محصول «انتخاب­ هایمان» هستیم، پس بهتر است در انتخابمان دقت کنیم. در شرایطی که ماندن در خانه باعث شده تا یکی از پنج نیاز اساسی انسان یعنی «نیاز به تفریح» مختل شود، به راهنمایی ­ها و مشاوره­ های روان­ شناسان دارای صلاحیت و اخلاق حرفه ­ای اعتماد کنیم.